ANKARA –CHP, UYGUN Partisi, Saadet Partisi, DEVA, Gelecek Partisi ve Demokrat Parti’nin oluşturduğu Altı Tabloda Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e ilişkin anayasa değişikliği önerisi kamuoyunda geniş yankı buldu.
Anayasanın 84 maddesinin değiştirilmesini amaçlayan Altı Levha önerisinin sonlu olduğu, temel hak ve özgürlükler ile çalışma hayatına yönelik düzenlemelerin yeterli olmadığı yönünde eleştiriler kaydedildi.
Teklifi hazırlayan Altı Levha Anayasa ve Hukuk Reform Kurulu üyelerine göre bu metin, anayasanın baştan yazıldığı bir teklif veya taslak değildir. Altı Levha temsilcileri, teklif ve eleştirileri kayda alacaklarını belirterek, söz konusu önergede değişiklik yapılmasına açık kapı bıraktı.
‘KAMUDAN ELEŞTİRİ, YORUM VE ÖNERİLER TOPLAYACAĞIZ’
‘Altı Levha Anayasa ve Hukuk Reformu Komisyonu’ üyesi, Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısı, anayasa hukukçusu Prof. Dr. Serap Yazıcı’ya göre ortaya çıkan teklif, anayasa değişikliği metni değil. Anayasa tekliflerini “tamamen yeni bir anayasa yapma” vaadiyle hazırlamadıklarını belirten Yazıcı, 28 Şubat 2022’de kamuoyuna açıklanan “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Zaptı”na dayanarak hazırladıklarını bildirdi. altı siyasi partinin liderleri. Bunun yerine Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemin benimsenmesi. Ayrıca muhtıra metninde yargı ve bazı hak ve özgürlüklere ilişkin vaatler yer almaktadır. Tüm bu vaatleri yasal çerçeveye oturttuk.”
Hazırladıkları anayasa teklifine yönelik eleştirileri takip ettiğini, HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar’ın öneriyi ‘olumlu’ ama ‘eksik’ bulduğunu hatırlatan Gelecek Partisi’nden Yazıcı, “Tabii ki eksik kalacak çünkü bu tam bir anayasa değişikliği metni değildir. ‘Bu metinde Türkiye’nin bütün sorunlarını çözeceğiz’ iddiasıyla hazırlanmış bir metin değil. Eksiklerin olması doğal” dedi.
Tekliflerini sivil toplum kuruluşları ve medya mensupları ile paylaşacaklarını, Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde tanıtım toplantıları yapacaklarını, eleştiri, değerlendirme ve teklif toplayacaklarını belirten Gelecek Partisi’nden Yazıcı, “Alacağız. Bu teklif bir teklife dönüşene kadar halktan gelen mesajları dikkate alın. Halktan yorum, inceleme ve öneriler toplayacağız. Bu yüzden onları gözden geçireceğiz. İnşallah seçimlerden sonra anayasayı hedeflediğimiz şekilde değiştirecek çoğunluğu elde ettiğimizde tüm bu eleştiri ve önerileri genişleterek ve zenginleştirerek bunu bir anayasa değişikliği teklifine dönüştüreceğiz.”
Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısı Serap Yazıcı‘AMACIMIZ EN ACİL ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNİ YAPMAKTI’
Gelecek Partisi’nden bir yazar, hazırladıkları önergede temel hak ve özgürlükler konusunda “yeterince” başlık bulunmadığı yönündeki eleştirilerini hatırlattığımızda, altı cumhurbaşkanının hazırladığı mutabakat zaptına işaret etti. Örneğin, muhtıra metninde yer alan “Meclis’e giden yolları demokratikleştireceğiz” çerçevesini ele aldıklarını belirten Yazıcı, “Meclis’e giden yolların demokratikleştirilmesi için öncelikle anayasal Siyasi partilere ilişkin düzenlemeler mutlaka değiştirilmelidir. Dolayısıyla oradaki vaatlere bağlı olarak bir takım haklardan bahsettik. Elbette temel hak ve özgürlüklerle ilgili maddelerde daha kapsamlı düzenlemeler ve değişiklikler yapılabilir” diye konuştu. aşağıdakiler:
“Bir anayasa hukuku profesörü olarak şunu söyleyeyim; Anayasanın başlangıç kısmı başlı başına bir sorundur. Olağan koşullarda bir anayasal metnin işlevi, devletin otoritesini sınırlamak, bireylere hak ve özgürlükler sunmak ve bunları güvence altına almaktır. Anayasamızın önsözüne bakarsanız, insan hakları veya devlet otoritesinin sona ermesi ile ilgili herhangi bir söz yoktur. Aksine ideolojik olarak devleti yücelten sözler var. Bu nedenle başlangıç kısmının da değiştirilmesi gerekiyor. Nitekim kamuoyundan da bu yönden eleştiri geliyorsa doğrudur. Ama dediğim gibi amacımız tamamen yeni bir anayasa yapmak değildi. Amacımız en acil anayasal değişiklikleri yapmaktı.”
İYİ PARTİ POYRAZ: ELEŞTİRİLERE AÇIĞIZ
İYİ Parti Anayasa ve Hukuk Reformu Komisyonu Üyesi ve İYİ Parti Genel Sekreteri Uğur Poyraz, anayasa önerilerinin her türlü yapıcı öneri ve görüşlere açık olduğunu söyledi. Tekliflerini açıklarken özellikle “Anayasa değişikliği teklifi” veya “Anayasa çalışması” gibi ifadeleri kullanmadıklarını belirten ÂLÂ Partili Poyraz, “Öneri, bu konudaki görüş ve eleştirilere açık olmaktır. Biz de buna açığız. Tartışılacak ve katılımcı bir sistem kurmaya çalışıyoruz” dedi.
Sivil toplum kurum ve kuruluşlarıyla anayasa değişiklik önerilerini görüşmek üzere bir takvim oluşturduklarını söyleyen DÜZGÜN Parti üyesi Poyraz, “Bu hafta yapılacak toplantıların takvimini oluşturuyoruz. Ondan önce bölge toplantıları yapacağız, sivil toplum kuruluşlarını ziyaret edeceğiz. Tüm geri bildirimleri dört gözle bekliyoruz” dedi.
ÂLÂ Partisi Genel Sekreteri Uğur Poyraz‘BELİRLEDİĞİMİZ ÇIKANIN ALTINA DÜŞMEMEK ŞARTIYLA DAHA İLERİYE ULAŞMAYA HAZIRIZ’
Saadet Partisi Anayasa ve Hukuk Reform Kurulu Üyesi ve Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kaya’ya göre, açıklanan anayasa teklifiyle demokrasi ve özgürlükler açısından ‘alt eşik’ belirlendi. SAADET’ten Kaya, tüm partilerden ve sivil toplum kuruluşlarından gelen teklifleri, söz konusu “eşik”in altına düşmemek şartıyla altı siyasi parti olarak değerlendirmeleri gerektiğini belirterek, “Teklifler bizim istediğimiz metne konulabilir. altı siyasi partinin mutabakatı ile hazırlanmıştır. Belirlediğimiz çıtanın altına düşmemek şartıyla daha da ileriye götürmeye hazırız. Olası önerileri toplayıp değerlendireceğiz. Anlaşma olması halinde bunu daha da geliştirmeye açığız” dedi.
Komisyon olarak farklı konularda çalışmalarını sürdürdüklerini, bir yandan da anayasa teklifi üzerine bir program oluşturduklarını belirten Kaya, “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemin kamuoyuna tanıtılması için bir dizi etkinlik düzenleyeceğiz. Komisyonumuz İletişim Komisyonu ile bir araya gelerek plan ve program hazırlayacağız.”
Saadet Partisi Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kaya‘Anayasaya önem verenlerden ve anayasayı önemseyenlerden haklı eleştiriler var’
İktidar kanadının anayasa teklifine yönelik eleştirileri, “İktidar kanadı genel olarak algının üzerinden geçiyor ve metnin içeriğinden ziyade onu sulandırmaya çalışıyor. Onlardan anlamlı bir tepki göremedik” diyen SAADET’ten Kaya, “Anayasayı önemseyen ve dinleyenlerden gelen haklı eleştiriler var” diyerek sözlerini şöyle sürdürdü:
“Ama bu atlandı; Biz yeni bir anayasa yapmıyoruz. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de mevcut anayasada bazı iyileştirmeler yapıyoruz. Bu konunun neden düzenlenmediğine dair haklı talepler olabilir ama bu bizim çalışmamız kapsamında olan bir şey değil. Anayasayı yeniden yazsaydık ‘Bu konuya neden yer vermediniz’ gibi eleştiriler haklı olabilir. Ancak özellikle mevcut bir anayasa içerisinde sistemde iyileştirmeler ve revizyonlar yapıyoruz.”
